بررسی و تحلیل دیدگاه علامه طباطبائی (ره) درباره کثرت گرایی دینی

چکیده تعدد ادیان در جهان و حتی تعدد مذاهب در یک دین موجب شده سوالات زیادی درباره اینکه کدام یک از ادیان و مذاهب حق می باشد و یا اینکه کدام در آخرت موجب سعادت هستند... یکی از پاسخ های ارائه شده پلورالیسم یا کثرت گرایی می باشد که این عقیده همه ادیان موجود را حق می داند که عمل کنندگان به هر دینی عاقبت بخیر خواهند شد ، انحصار گرایی ، شمول گرایی ، طبیعت گرایی و ... پاسخ های دیگری هستند که به این پرسش بنیادین داده شده است. در این پژوهش وحدت و تعدد ادیان را با تکیه بر دیدگاه علامه طباطبایی به عنوان فیلسوف و مفسر بزرگ شیعه مورد بررسی قرار می دهیم. از آنجایی که امروزه یکی از مباحث مهم در کلام جدید بحث پلورالیسم دینی است و آرای زیادی درباره آن گفته شده و با توجه به اینکه نوع نگرش نسبت به آن در زندگی تاثیر بسزایی دارد و در تعاملات اجتماعی روزمره ما در برخورد با طرفداران ادیان و مذاهب دیگر کاربرد دارد و همچنین برداشتهای متفاوت از آن می تواند در اقتصاد ، سیاست ، فرهنگ و ... تاثیر گذار باشد ، بر آن شدیم تا تحقیق خود را در این موضوع انجام دهیم. هدف ما از اجرای این پژوهش ، یافتن نظر یکی از بزرگان شیعه است که می تواند چراغ راه برای علاقمندان بحث وحدت و تعدد ادیان باشد و در برخورد با تعدد و تکثر ادیان راه اعتدال را به ما نشان داده و از افراط و تفریط جلوگیری نماید ، البته در ضمن آن به نظریات متفاوتی که به علامه نسبت داده شده می پردازیم. روش ما در این پژوهش کتابخانه ای است که در چند مورد هم با مراجعه به شاگردان علامه تحقیق میدانی صورت گرفت. آثار علامه عموما و تفسیر گرانقدر المیزان خصوصا منابعی بود که برای یافتن نظر علامه مورد استفاده قرار گرفت. در ابتدا به تعریف دین، پلورالیسم، پیشینه تاریخی و ادله پلورالیسم پرداخته شده و در فصل دوم دیدگاه های مطرح شده درباره علامه بیان ، و یک نظر مورد تایید و دیدگاه های دیگر تخطئه و مورد نقد قرار می گیرد. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که علامه در بحث تعدد ادیان نه تنها پلورالیست نیست بلکه در ادیان موجود فقط اسلام را حق می داند و به نظر ایشان تنها دینی است که انسان را به سر منزل مقصود می رساند، البته ادیان دیگر در زمان خودشان حق و منجی بوده اند ولی با آمدن اسلام در طول آنها دیگر قابل توصیه و اختیار نمی باشند لذا در این زمان انسانها فقط باید دین اسلام را برگزینند تا سعادت اخروی را کسب نمایند. کلیدواژه: پلورالیسم، شمول گرایی، طبیعت گرایی، انحصارگرایی، تعدد ادیان